Tanggungjawab wanita dalam eddah dan ihdad

Rasanya ramai yang tahu tentang eddah walau tak ramai yang benar-benar maklum dan faham. Yang difahami ialah tentang hak yang boleh diperolehi tetapi ramai yang masih tak tahu tentang tempoh masa malah tentang tanggungjawab seorang isteri yang berada di dalam masa eddah. Secara ringkas; eddah ialah tempoh menunggu tertentu yang perlu dijalani oleh seorang wanita yang diceraikan oleh suami atau yang kematian suami. Syarat penting, wanita ini telah melakukan persetubuhan dengan si suami. Bermaksud, jika wanita yang diceraikan atau yang kematian suami itu masih belum ‘bersama’ dengan suaminya maka wanita ini tidak perlu melalui eddah.

Tempoh eddah juga berbeza mengikut jenis perceraian dan keadaan wanita yang dibubarkan perkahwinannya itu. Bagi wanita yang hamil, tempoh eddahnya ialah tamat tempoh kandungannya itu sama ada secara kelahiran biasa atau keguguran, tak kiralah wanita hamil ini diceraikan atau kematian suami. Bagi wanita yang masih didatangi haid dan rutin haidnya adalah normal, tempoh eddahnya ialah sebanyak tiga kali suci. Bagi wanita yang haidnya tidak normal, telah putus haid atau belum kedatangan haid maka eddahnya ialah tiga bulan. Bagi wanita yang kematian suami dan dia tidak hamil, eddahnya ialah empat bulan sepuluh hari. Sekiranya seseorang wanita kematian suami dan dia pula sedang hamil, eddahnya ialah melahirkan anak kandungan tersebut ataupun keguguran, seperti yang telah saya jelaskan di awal tadi.

Ada yang bertanyakan, kenapa perlu ada tempoh eddah? Hakikatnya, fungsi utama wujudnya tempoh eddah ialah untuk membersihkan rahim wanita daripada sebarang unsur yang mungkin wujud hasil hubungannya dengan bekas suaminya sebelum ini. Mudahnya, untuk menentukan nasab atau keturunan anak yang lahir selepas pembubaran perkahwinan itu. Tempoh eddah juga berperanan sebagai satu tempoh untuk memberi peluang kepada bekas suami isteri yang berpisah memikirkan semula tindakan yang diambil sebelumnya. Berkemungkinan di dalam tempoh tersebut, kedua bekas suami isteri itu menyedari bahawa mereka saling memerlukan maka rujuk semula boleh dilakukan. Tempoh eddah juga sebagai tanda perkabungan atau IHDAD bagi wanita yang kematian suami.

Seperti permulaan bicara; fokus saya dalam perbincangan kali ini ialah tentang tanggungjawab dan kewajipan seorang isteri ketika menjalani tempoh eddah dan ihdad. Bagi wanita yang diceraikan dengan talak rajie; dia dikira masih berada di bawah jagaan bekas suami. Bermaksud jika wanita ini ingin keluar ke mana-mana tempat atau melakukan apa-apa perkara yang tidak biasa dilakukan ketika di dalam tempoh perkahwinan, wanita ini wajib mendapatkan izin bekas suaminya. Fakta penting! Tempat atau perlakuan yang tidak biasa dilakukan dalam tempoh perkahwinan. Jika nak ke tempat kerja atau ke pasar atau membawa anak-anak bermain di taman permainan seperti rutin biasa sebelum pembubaran perkahwinan, tak perlukan izin bererti kalau bekas suami melarang tanpa alasan munasabah berdasarkan syarak; larangan tersebut boleh diabaikan.

Wanita ini juga haram menerima pinangan lelaki lain apatah lagi keluar bersama lelaki lain. Kenapa haram? Kerana bekas suami masih mempunyai hak ke atas bekas isteri selama tempoh eddah masih belum berakhir. Malah bekas suami masih berhak ke atas aurat bekas isteri. Bermaksud lelaki dan wanita yang bercerai tetapi masih di dalam tempoh eddah; tak perlu menutup aurat yang wajib seperti layaknya di hadapan ajnabi. Si isteri boleh dedahkan rambutnya, masih boleh tinggal sebumbung malah tak salah kalau si isteri nak sediakan makan minum dan segala keperluan si suami. BEZANYA: tanggungjawab melayan suami di peraduan tidak perlu ditunaikan jika si suami tiada niat untuk rujuk semula.

Jika berlaku hubungan kelamin dan selepas hubungan; masing-masing sekadar bermaksud melampiaskan kehendak masing-masing dan tidak berniat untuk merujuk semula maka si isteri tadi perlu memulakan semula tempoh eddahnya. Sebagai contoh: tempoh eddah dah berlalu dua kali suci, masih ada sekali suci sahaja lagi. Berlaku persetubuhan dan si suami secara terang mengatakan tiada niat nak rujuk maka si isteri perlu mulakan semula bereddah sebaik sahaja selesai hubungan. Jika ditakdirkan berlaku persenyawaan; maka anak itu berhak dibin atau dibintikan dengan si ayah dan tempoh eddah akan tamat selepas anak tadi dilahirkan.

Bagi wanita yang kematian suami; eddahnya sama malah ihdadnya lebih berat. Wanita ini tidak boleh pergi ke mana-mana tempat kecuali tempat yang biasa seperti ke tempat kerja atau pasar atau ke tempat pengajian.

Wanita ini juga dilarang berhias dan bersolek tetapi bukan sampai perlu tampil buruk hingga menjejaskan pandangan. Cukup sekadar pakaian biasa dan kemas tanpa sebarang calitan gincu atau celak atau alat solek lain yang menyerlahkah kecantikan kecuali bedak asas. Malah sama seperti wanita di dalam tempoh eddah cerai biasa; wanita ini haram menerima pinangan lelaki atau pun keluar bersama lelaki lain yang ajnabi. Biarpun suaminya telah tiada bererti tidak mungkin ada rujuk tetapi larangan ini sebagai tanda si isteri bersedih atas kematian si suami.

Mungkin nampak seperti agak kolot tetapi setiap kehendak dan saranan syarak mempunyai sebab dan hikmah. Jika larangan ini dilanggar, DIA saja berhak tentukan kedudukan anda di sisi-Nya! Wallahua’lam.

****Siaran Ogos 2010